Zaczynający się sezon jesienno-zimowy sprzyja przeziębieniom i grypom. To również czas, kiedy bardzo wielu pacjentów boryka się z ostrym lub przewlekłym zapaleniem zatok. Aż co czwarta osoba cierpi na bóle głowy spowodowane przez chore zatoki. Podczas przeziębienia zatoki produkują więcej śluzu, co stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii, które szybko się namnażają i powodują stan zapalny. Dlatego zapalenie zatok pojawia się często po przebyciu infekcji górnych dróg oddechowych. Bakterie są obok wirusów najczęstszą przyczyną zapalenia zatok. Innymi czynnikami sprzyjającymi tej chorobie są częste zmiany temperatury i suche powietrze, alergia a także zmiany anatomiczne takie jak skrzywienie przegrody nosowej czy przerośnięte migdałki.
Co to są zatoki i jakie funkcje pełnią?
Zatoki przynosowe są to przestrzenie powietrzne znajdujące się w kościach twarzoczaszki. Są połączone z jamą nosa po to by powietrze i śluz mogły się przemieszczać. Posiadamy po dwie zatoki czołowe, sitowe i szczękowe. Zatoki produkują wydzielinę śluzową, która nawilża wdychane powietrze i oczyszcza je. Ponadto modulują głos i chronią delikatne struktury mózgu przed urazami. Sprawiają również, że ludzka czaszka jest lżejsza. Kiedy dochodzi do zatkania ujścia zatok a powietrze i wydzielina nie mogą się z nich swobodnie wydostać, dochodzi do zapalenia.
Objawy zapalenia zatok i leczenie
Zapaleniu zatok towarzyszą charakterystyczne objawy: silny ból głowy, ból w okolicach czoła, oczu i szczęki (w zależności od tego, które zatoki objęte są infekcją), zaburzenia węchu i smaku, obrzęk powiek. U wielu pacjentów ból głowy nasila się przy pochylaniu, co jest swoistym testem na występowanie zapalenia zatok. Brak bólu w czasie pochylania nie wyklucza jednak infekcji.
Pozostałe objawy to katar, niedrożność nosa, kaszel spowodowany spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną, zmęczenie oraz stan podgorączkowy lub gorączka. Gęsta i ropna wydzielina z nosa wskazuje na zapalenie zatok wywołane bakteriami, natomiast wodnista i przezroczysta na zapalenia zatok wywołane przez wirusy.
Jeśli zapalenie zatok ma łagodny przebieg, można spróbować leczyć je domowymi sposobami takimi jak inhalacje z solą morską, rumiankiem czy specjalnymi preparatami z apteki. Pomoże również ogrzewanie bolących miejsc okładami. Przy silnym zapaleniu należy udać się do lekarza, który przepisze odpowiednie leki. Są to najczęściej preparaty w postaci kropli do nosa, które obkurczają błonę śluzową a w przypadku bakteryjnego zapalenia zatok – antybiotyk.
O tym jak rozpoznać moment, w którym z zapaleniem zatok powinniśmy się zwrócić o pomoc do lekarza, opowie nam lekarz medycyny rodzinnej Pani Lidia Ołubiec-Jasiak (specjalista Pediatrii i Medycyny Sądowej). Na co dzień lekarz POZ w naszej Przychodni nr 2 oraz Dyrektor NZOZ Eskulap.
„Bardzo ważne jest, aby nie czekać zbyt długo z pójściem do lekarza w momencie, kiedy pacjent odczuwa bardzo silne bóle głowy i twarzy spowodowane zapaleniem zatok. Co prawda po kilkunastu dniach mogą one ustąpić, ale nie oznacza to, że zatoki będą całkowicie zdrowe. Niewyleczone zapalenie zatok może skutkować licznymi nawrotami choroby. Mówimy wtedy o przewlekłym zapaleniu zatok, które może trwać miesiącami a nawet latami. O silnym zapaleniu zatok, wymagajacej konsultacji u lekarza świadczy też wysoka gorączka powyżej 39°C, gęsta ropna wydzielina z nosa a także obrzęk wokół oczu“.
Przewlekłe zapalenie zatok i jego diagnotyka
Pacjenci z nawracającym i uciążliwym zapaleniem zatok są kierowani do lekarza spacjalisty laryngologa. Dokładną diagnozę opiera się na endoskopowym badaniu nosa i zatok lub badaniu tomograficznym. Tomografia zatok wykrywa zmiany zapalne w śluzówce oraz strukturze kostnej zatok, pozwala ocenić, czy stan zapalny nie rozszerza się na okolice sąsiadujące z zatokami (podstawę czaszki, oczodoły, mózg). Dostępne są również nowoczesne niefarmakologiczne metody leczenia zatok, które przynoszą długotrwały efekt. Należą do nich zabiegi endoskopowe udrażniania zatok, płukanie zatok i balonoplastyka.