Często pojawiające się w ostatnim czasie informacje na temat odry i nowych zachorowań na nią, mogą powodować obawy i strach. Choroba, o której dzięki szczepionce mogliśmy na długie lata zapomnieć, zdaje się na nowo stawać się problemem zarówno w Polsce, jak i w Europie. Ilość zachorowań na odrę znacznie zmalała po wprowadzeniu szczepionek, dlatego młodsze pokolenia kojarzą tą chorobę w większości tylko z nazwy. Warto przypomnieć sobie jaki zatem ma przebieg i czym się charakteryzuje.
Odra jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Chorują przede wszystkim dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale odra nie omija też osób dorosłych, którze zresztą przechodzą ją często wyjątkowo ciężko.
Wirus odry rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Zarazić można się na skutek bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, rzadzko poprzez kontakt z przedmiotami należącymi do chorego. Okres inkubacji, czyli czas od zarażenia do momentu wystąpienia pierwszych objawów wynosi średnio 10 dni. Chory może zarażać inne osoby około 2 dni przed wystąpieniem objawów i do 4 dni po wystąpieniu charakterystycznej wysypki. Przebycie zakażenia wirusem odry daje odporność na tę chorobę na całe życie.
W 2017 w Polsce zachorowały na odrę 63 osoby. Jest to bardzo mało przypadków, jeśli porównamy nasz kraj z Rumunią (5562 zachorowań w 2017 r.) czy z Włochami (5006 zachorowań w 2017 r.). Niepokój wywołuje jednak fakt, że w tym roku zanotowano już 144 przypadków zachorowań na odrę. Chociaż szczepionki są jedyną skuteczną metodą walki z groźnymi chorobami, coraz więcej rodziców odmawia zgody na szczepienie swoich dzieci, w ten sposób obniża się odporność zbiorowa naszej populacji i choroba może znów zaistnieć na dużą skalę.
Odra przebiega w czterech fazach:
- wylęgania (trwa 8-12 dni od zakażenia i jest bezobjawowa)
- nieżytowa (występuje niska lub średnia gorączka, towarzyszy jej katar, kaszel a także zapaleniem spojówek, światłowstręt i obrzek powiek, w 2-3 dniu okresu nieżytowego pojawia się najbardziej charakterystyczny objaw odry, czyli plamki Koplika – białawe przebarwienia na błonie śluzowej policzków w okolicach zębów trzonowych)
- wysypkowa (pojawia się wysoka gorączka sięgająca często 40°C, ogólne pogorszenie samopoczucia oraz wysypka, która najpierw występuje na twarzy, czole i za uszami a w kolejnych dniach zstępuje na resztę ciała. Wysypka zmienia stopniowo swój wygląd. Nieliczne, rozsiane, niewielkie, plamki koloru ciemnoróżowego, stają się z czasem coraz bardziej wypukłe, przypominając grudki. W kolejnych dniach plamki zlewają się i ciemnieją. W tej fazie chory może skarżyć się też na duszność, tachykardię, objawy zapalenia płuc, apatię czy jadłowstręt.)
- zdrowienia (wysypka zaczyna blednąć i zanikać w kolejności w jakiej się pojawiła pozostawiając brunatne przebarwienia, wraz z objawami skórnymi ustępuje gorączka i objawy fazy nieżytowej
Między innymi te charakterystyczne okresy choroby pozwalają lekarzowi ją rozpoznać. Potwierdzenie rozpoznania wymaga badań serologicznych, czyli badań krwii. Lek przeciw odrze nie istnieje i leczy się ją tylko objawowo. Istnieje natomiast wspomniana wcześniej szczepionka przeciw odrze, zawarta w trójskładnikowej szczepionce MMR, która obok odry daje odporność na świnkę i różyczkę. Zgodnie z polskim kalendarzem szczepień podaje się ją obowiązkowo wszystkim dzieciom w 13–14 miesiącu życia a dawkę przypominającą w 10. roku życia.
Odra jest niebezpieczną chorobą nie tylko ze względu na to jak łatwo się rozprzestrzenia, ale również ze wzgledu na powikłania, która może wywołać. A są to między innymi: zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie mózgu, podostre stwardniające zapalenie mózgu. Dotykają one głównie dzieci i osoby dorosłe z niedoborami odporności lub chorobami towarzyszącymi np. chorobami układu krążenia. Odra jest wyjątkowo niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Może być powodem przedwczesnego porodu, poronienia lub niskiej masy urodzeniowej noworodka.